थोरले शाहूमहाराजांचे अधिकाऱ्यास पत्र

-
हे खालील पत्र थोरले शाहू महाराज यांनी तर्फ कळंबे येथील अधिकाऱ्यास लिहिले आहे. दंग्यांमुळे हैराण झालेल्या रयतेची मनधरणी राजांनी केलेली आहे. शिवाजी राजांप्रमाणेच थोरल्या शाहू महाराजांनीदेखील रयत ही पोटच्या पोराप्रमाणेच मानली आहे हे दिसून येते.
संदर्भ:- महाराष्ट्राचा पत्ररुप इतिहास

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

शिवाजी महाराजांचे आरमार

-
Image
(सदर Article मध्ये आरमार कसे होते? त्याची गरज का होती? आणि महाराजांचे आरमाराबद्दलचे धोरण याबद्दल लिहिले आहे.मराठी आरमारी लढाया यांवर लिहिलेले नाही त्यावर एक वेगळे Article होऊ शकेल.)   शिवाजी महाराज १२-१३ वर्षांचे असताना म्हणजे १६४२-४३ मध्ये त्यांची रवानगी पुण्याला वडिलांच्या जहागिरीवर करण्यात आली.पुण्यात आल्यावर त्यांनी मावळ व आसपासचा प्रदेश जिंकून घेतला.आदिलशाहीच्या जहागिरीत राहून येथील किल्ले जिंकून सत्तेची पाळेमुळे रोवली.राजगड,रोहिडा,तोरणा,कुवारगड,कोंढाणा इत्यादी किल्ले ताब्यात आणले. इ.१६५५-५६ मध्ये जावळी सर केल्यावर रायगड किल्ला स्वराज्यात आला आणि स्वराज्याची हद्द समुद्राला जाऊन भिडली,तेव्हा स्वराज्याचा संबंध सिद्दी,इंग्रज,पोर्तुगीज,डच,फेंच या सत्तांशी आला.(आजचा मुंबईतील कुलाबा हा प्रदेश सिद्दीच्या अमलाखाली होता.)सिद्द्यांची राजधानी दंडराजपुरी येथील जंजिरा किल्ल्यावर होती.किनारपट्टीवर धाडी घालणे,लुट करणे,जाळपोळ करणे,बायका पळवणे,लोक बाटवणे हा सिद्द्यांचा जुना धंदा होता.या सगळ्याची दखल शिवाजी महाराजांनी घेतली होती. पुढे १६५७ मध्ये महाराजांनी कल्याण,भिवंडी पावेतो प्रदेश...
Read more

अखेर मातुःश्रींची भेट झाली !

-
Image
३ फेब्रुवारी १६८९ रोजी संगमेश्वरास संभाजी राजांना कैद करण्यात आले.त्यानंतर राजारामाला मराठ्यांचा राजा म्हणून जाहीर करण्यात आले. येसूबाईनी या गोष्टीस संमती दिली. येसूबाईंना राजारामाविषयी आस्था होती, तसेच राजारामास शाहूबद्दल प्रेम होते. संभाजीराजे पकडले जाण्यापूर्वी रायगडाभोवती मोगली सैन्य जमा झाले होते. औरंगजेबाने एतिकादखान(झुल्फिकारखान) याला रायगडाच्या वेढ्याच्या कामास पाठविले होते. २५ मार्च १६८९ रोजी त्याने रायगडास वेढा घातला. ११ मार्च १६८९ रोजी संभाजी राजांचे समर्पण झाले. पतीनिधनाचे दुखः कोसळले असताना येसूबाईंनी जी धीरोदात्तता दाखविली, त्यास मराठ्यांच्या इतिहासात तोड नाही. मुघलांचा वेढा कडक होत असताना सर्व परिवार हाती लागू नये म्हणून,येसूबाईंनी सल्ला दिला.  'मुलाचे(शाहू) वय लहान,राज्य तरी गेलेचं,त्या अर्थी तुम्ही सर्वही पराक्रमी मनसबदार शूर याणी एक विचारे होऊन, राजारामसाहेब यास घेऊन बाहेर पडावे. मुलास बाहेर जाऊन राहणे यास जवळ जागा रायगडाहून बांकी ऐशी दुसरी नाहीच. अर्थी मुलास व आम्हांस येथील बंदोबस्त करून येथे ठेवावे. तुम्ही सर्वांनी राजारामसाहेबांसहवर्तमान बाहेर पडून, फौजा ज...
Read more

**कर्तव्यकठोर राधाबाई पेशवे**

-
Image
सदर चित्र बाळाजी विश्वनाथ पेशवे पुस्तकातून साभार (थोड्या दिवसांपूर्वी आलेल्या पेशवा बाजीराव ह्या कार्यक्रमात राधाबाईंचे व्यक्तिमत्व दाखवलेच आहे,पण cinematic liberty च्या नावाखाली बऱ्याच गोष्टी चुकीच्या दाखवल्या जातात.कादंबरी,सिनेमे,कार्यक्रम ह्यातून दाखवला जाणारा इतिहास पूर्णपणे बरोबर असतो असे म्हणता येत नाही.इतिहास हा पुराव्यांवर अवलंबून असतो,त्यामुळे त्याचा अभ्यास करणे गरजेचे!) कोकणातील गणपतीपुळ्याच्या आग्नेयेला असलेले नेवरे हे राधाबाईंचे माहेरचे गाव होय.त्यांचे वडील दादाजी जोगदेव बर्वे हे सावकार होते.राधाबाईंचा जन्म कधी झाला याचे साल उपलब्ध नाही.त्यांना मल्हारपंत व त्र्यंबकपंत नावाचे दोन थोरले भाऊ होते.राधाबाईंना चांगले लिहिता वाचता येत होते ह्या गोष्टीला भरपूर आधार आहे.त्यांचे हस्ताक्षर जुन्या वळणाचे बाळबोध पद्धतीचे असावे.त्यांचा विवाह श्रीवर्धनच्या भट घराण्यातील बाळाजी विश्वनाथ भट यांच्याशी झाला.लग्नावेळी बाळाजी हे १२-१३ वर्षांचे व राधाबाई ह्या ६-७ वर्षांच्या असाव्यात असा तर्क आहे.त्यांचा विवाह नेवरे येथे झाला असावा.हे लग्न २० रु. झाले अशी ख्याती आहे.राधाबाईंना थोरले बाजीर...
Read more